Sistoskopi, idrar kanalından sistoskop adı verilen ucunda ışık ve kamera olan özel bir alet ile girilerek idrar kesesinin içinin incelenmesi işlemidir. Bu işlem tıpkı mide endoskopisi ya da kolonoskopi gibidir.

 

Sistoskop

İşlemin yapılmasındaki amaç, üretra (idrar kanalı) ve idrar kesesinde darlık, taş, kanser gibi hastalıkların olup olmadığının anlaşılmasıdır. Sistoskop adı verilen cihaz, görüntüyü kamera aracılığı ile bir monitör ekranına aktarır. Bu görüntüleri hasta da aynı anda izleyebilir. Sistoskop, işlem sırasında kullanılan alete verilen isimdir. Sistoskopların değişik modelleri bulunmaktadır. Bazı sistoskoplar metalden, bazıları ise bir kablo gibi yumuşak bir maddeden yapılmıştır. Kablo gibi olan sistoskoplar yumuşaktır ve kıvrılabilir. Bu yüzden işlem sırasında hasta daha az rahatsızlık duyar.

 

Sistoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?

Bu işlem hem tanı hem de tedavi amacıyla yapılır. En sık yapılma nedeni idrarından kan gelen kişilerde bu kanamanın mesane kanserine bağlı olup olmadığının araştırılmasıdır. Ayrıca kapalı mesane kanseri ameliyatı olan hastaların belli aralarla olan takiplerinde de oldukça faydalıdır.

Bunun dışında, kapalı prostat ameliyatı, kapalı idrar kanalı darlığı, mesanedeki taşların kırılması ve üst idrar kanalına kateter takılması sırasında da sık kullanılır.

 

Sistoskopi kimlere yapılır?

İdrardan kan gelmesi

Mesane biyopsisi

İdrar yapmada zorlanma

Üretra darlığı şüphesi

Kapalı mesane kanseri ameliyatı sonrası yapılan takipler sırasında

Ağrılı idrara çıkma

Mesane taşı şüphesinde

Mesane kanserinde şüphe edilen durumlarda

Böbrek boşluklarının ve iç idrar kanallarının görüntülenmesi

Prostat büyümesinde prostat büyüklüğünü görmede

Lazerle böbrek taşı tedavisinde böbreğe ulaşmada

Böbrek içine kateter takılmasında

 

Sistoskopi Hangi Durumlarda Yapılmaz?

Sistoskopi bazı durumlarda yapılmamalıdır. Aşağıdaki durumlarda sistoskopinin yapılması sakıncalıdır;

 

Mevcut bir idrar yolu enfeksiyonu varsa

Ciddi üretra darlığı

İleri derecede prostat büyümesi

Genel durum bozukluğu

Hemofili gibi kanama bozukluğu varsa

Mesane kapasitesi çok küçük olan kişiler

 

Sistoskopi Öncesi Hazırlık Nasıl Olmalı?

Sistoskopi hasta tamamen uyutularak ya da uyutulmadan sadece idrar kanalına uyuşturucu bir ilaç verilerek yapılabilir. Genellikle hasta uyutulmadan işlem yapılır.

Her şeyden önce hastada idrar yolu enfeksiyonu olmamalıdır. Yapılan idrar tahlilinde bakteri tespit edilmemeli ve idrar kültüründe bakteri üremesi olmamalıdır. Aksi takdirde işlem sırasında bakteriler kana karışarak sepsis denilen duruma neden olabilir.

İşlemden önce koruyucu olarak bir antibiyotik iğne yapılmalıdır.

Eğer işlem genel anestezi altında yapılacaksa, yani hastaya narkoz verilecekse hastayı bir anestezi uzmanı değerlendirir, gerekli kan tetkikleri, akciğer grafisi ve kalp ekokardiyografisi istenir.

 

Sistoskopi Nasıl Yapılır?

İşlem genel ya da bölgesel anestezi ile yapılır. Eğer işlem genel anestezi ile yapılacaksa hastanın en az 6 saat aç olması gerekir. Uygulanacak olan anestezinin şekline göre sistoskopi, ameliyathane ya da muayene odasında yapılabilir.

Hastaya özel bir giysi giydirilir ve özel bir masaya sırt üstü yatırılır. İşlem yapılacak olan bölge antiseptik sıvı ile temizlenir.  Daha sonra bacaklar iki yana açılır.  Hastanın acı duymaması ve sistoskop cihazının rahat girmesi için idrar yoluna bir enjektör ile uyuşturucu ve kayganlaştırıcı özelliği olan bir jel enjekte edilir. Sistoskop ile hastanın idrar yolundan girilerek idrar kanalı ve mesanenin içi incelenir. Bu sırada idrar kesesi sıvı ile doldurulur ve genişlemesi sağlanır. Sistoskopi işlemi genellikle 10-15 dakika kadar sürmektedir.

Şart olmamakla birlikte genellikle idrar yolu enfeksiyonu gelişmesin diye antibiyotik kullanılır. İşlem sonrası dönemde birkaç gün boyunca idrar yaparken yanma, sık idrar gitme ihtiyacı ve idrarda kan görülebilir.

 

Sistoskopinin Yan Etkileri Var Mıdır?

Usulüne uygun ve deneyimli ellerde yapıldığında genellikle herhangi bir sorun yaşanmaz.  Ancak bazı durumlarda işlemden sonra kanama meydana gelebilir. Genellikle 1-2 gün içinde geçer. İdrar yolu enfeksiyonu gelişebilir. İşlem sırasında kullanılan aletlerden bazı mikropları idrar yollarına bulaşıp enfeksiyon yapabilir.  İşlem sırasında kullanılan aletlerin idrar yolunu zedelemesine bağlı olarak üretra darlığı meydana gelebilir.

 

Hangi Durumlarda Doktor Aranmalı?

Sistoskopi yapılan bir kişi aşağıdaki durumlarda doktorunu aramalı ya da en yakın bir sağlık kuruluşuna müracaat etmelidir;

Hiç idrar yapamama ya da çok az yapma

İşlemden 2 gün geçmesine rağmen idrar yaparken hala acıma, yanma hissi varsa

38 derecenin üzerinde ateş olması

İdrardan parlak kırmızı renkte kanama olması

 

Sonuç olarak; sistoskopi ürolojide oldukça sık kullanılır. Özellikle idrardan kan gelmesi ve mesane kanserinden şüphelenildiğinde uygulanır. Mesane kanserinin erken tanısında ve tedavi sonrası takibinde çok işe yarayan bir işlemdir.