Diz protezi 

Yürümemizi sağlayan kalça, diz ve ayak bileği eklemleri ile, iş yapmamızı sağlayan elimizi ve kolumuzu kulanmamıza imkan veren omuz eklemi sıklıkla protez ameliyatı (artroplasti) uygulanan eklemlerimizdir. 

Bunlardan;  kalça ve diz en yaygın protez ameliyatı uygulanan eklemlerdir. Yıllarca vücut ağırlığını taşımak, spor yapmak, oturmak, kalkmak gibi günlük yaşamımızda yaptığımız hareketlerin yapılmasını sağlayan  bacak eklemlerimiz zamanla bozulmaya, problem yaratmaya başlar.
Diz eklemi,  yetişkin bir insanda günün %10-15 inde,   ortalama 4000-10.000 devir ile kullanılır. Spor yapan bir insanda günün % 15-20’si gibi bir sürede  14-20 bin devire kadar çıkar. Yaşlanma, kilo, günlük kullanım biçimi ve genetik faktörlerle eklem kıkırdakları zaman içerisinde bozulur.  

Bu bozulma zamanla eklemin hareketlerini sınırlar. Ağrıya sebep olur. Günlük yaşam hareketlerimizi yapmamıza engel olur. 
Diz eklemi en sık; 
Osteoartrit (Halk arasında kireçlenme olarak bilinen hastalık), 
Romatoid artrit (İltihaplı romatizma olarak bilinir)
Travma (kırıklar ve eklem yaralanmaları) sonucu bozulur. 

Bozulmanın derecesine ve yaşa göre, ilaç tedavileri, egzersizler uygulanır. Daha sonra fizik tedavi ve eklem içi enjeksiyon tedavileri uygulanır. Bozulma medikal  tedavi ile düzelmiyorsa; menisküs ameliyatları, kıkırdak onarımları, medikal - biyolojik çözümler uygulanır. Bozulma arttıkça eklem normal günlük aktivitelerini gerçekleştirmede zorlanır. Ağrıdan yürüyememeye, merdiven inip-çıkmada zorlanmaya başlar. 
Bu aşamadan sonra eklemi koruyacak biyolojik çözüm; günümüz koşullarında yok. 
Yapılacak iş, hayat tarzına karar vermektir. Ya sürekli ilaç kullanmayı, günlük aktivitelerin azalmasını kabullenmeyi seçmek veya eğer sağlık durumu izin veriyorsa, diz eklemini yapay malzemelerle (diz protezi ile) değiştirmeyi kabullenmektir. 

 

Diz protezi hangi durumlarda uygulanır ?

Diz protezi iki sebeple uygulanır. Ağrı ve günlük yaşamda sınırlanma.Ağrı önemli bir faktör olmakla birlikte; eklemin ne ölçüde bozulduğunun, eklemi koruyacak çözümlerin mümkün olup olmadığının ortaya konulması gerekir. Eklemi koruyacak tedaviler mümkün ise önce bu tedavilerin uygulanması gereklidir. Eklem zamanla deforme olur, hareketini kaybederse hasta günlük yaşamını gerçekleştirmekte zorlanır. Yürüme güçlüğü, merdiven inip-çıkma güçlüğü, oturup kalkmada zorlanmaya başlar. Eklem onarılamayacak derecede bozuldu ise, yaşı ve sağlık durumu elveriyorsa protez ameliyatı önerilir.Diz protezinin, insan vücudundaki ömrü ortalama 15-20 yıldır. Bu nedenle 50-80 yaşları arasında diz protezi uygulaması önerilir. 50 Yaşın altında; mümkün olduğunca diz protezi uygulamamaya çalışıyoruz. Ancak iltihaplı romatizmal hastalık veya ciddi eklem içi kırıklarda bazan erken yaşta da diz protezi uyguladığımız olur. 80 Yaş ve üzerindeki yaşlarda genellikle diz protezi önermiyoruz. Hastanın genel sağlık durumu, var olan hastalıkları ve kemik erimesi nedeni ile ameliyat sonrası iyileşme süresi uzar, komplikasyon görülme oranı artar. Bu nedenlerle; bu yaştan sonra diz protezi ameliyatı genel durum ve aktivite seviyesi değerlendirilerek karar verilir.  

Diz protezi ameliyatının komplikasyonları var mı ?

Diz protezi ameliyatından sonra, Başlıca 4 problemle karşılaşılır. Bunlar;

Enfeksiyon, 
Bacak damarlarında damar içi kan pıhtılaşması ve bunun sonucunda görülebilen emboli
 

Ağrı 
Protez uygulaması ile ilgili teknik problemler
Bu komplikasyonlarla karşılaşmamak için, çeşitli önlemler alıyoruz. Ameliyatı planlanan hastanın; diş apsesi, idrar yolu enfeksiyonu veya geçirilmiş herhangi bir enfeksiyon hastalığı varsa bunların tedavisi tamamlanmadan ameliyat yapılmaz. Ameliyat sonrası  bakım döneminde gerekli önlemler titizlikle uygulanır. Bunlara ilave olarak; protez ameliyatı olacak hastaya, ameliyat günü enfeksiyonu önleme amaçlı antibiotik tedavisi uygulanır.
Trombo-emboli veya bacak damarlarında damar içi kan pıhtılaşması ve bunun sonucunda oluşabilecek emboli problemi ile karşılaşmamak için kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. Ayrıca hasta ayağa kaldırılıncaya kadar mekanik önlemler alınır. Varis çorabı ve ayak-bacak kasları egzersizlerineerken dönemde  başlanır.
Ağrı ve protez uygulamasına ait teknik problemler görülebilen diğer problemler.  
Bütün bu komplikasyonların görülme oranı % 10'u geçmemektedir. 

 

Diz protezi çeşitleri var mı ?

Diz protezi; eklemi oluşturan kemik yüzeylerinin metal yüzeylerle değiştirilmesi işlemidir. Değiştirilen yüzey sayısına göre; Yaygın olarak; Total diz protezi ve  tek kompartmanlı (unikomparmantal) diz protezi  uygulanmaktadır. Çimentolu, çimentosuz;  bağ koruyan, bağ kesen gibi alternatifleri vardır. 

Diz protezi ameliyatı sonrası ne kadar ağrım olur, ne zaman yürürüm, ne zaman normale dönerim  ?
Ameliyat sonrası ilk gün ameliyata bağlı ağrı olmaktadır. Bu ağrıyı azaltmak için, hasta kontrollü ağrı pompası, çeşitli ağrı kesici uygulamalar ve ameliyat sonu eklem içi ağrı kesici ilaç kombinasyonları uygulanmaktadır. 
İlk gün bir miktar ağrılı olmakla birlikte ikinci günden itibaren genellikle kabul edilebilir düzeyde ağrı görülür. 
Diz protezi sonrası rehabilitasyon
Ameliyat sonrası diz önü ısı artışı problemini gidermek için soğuk uygulama yapılır. Ameliyat  günü ayak - bacak pompa egzersizleri, yatak içi egzersizlere başlanır. Birinci günden itibaren fizyoterapist eşliğinde kas güçlendirme ve eklem hareket açıklığını yeniden elde etme egzersizlerine başlanır. 
Walker (yürüteç) yardımı ile ayağa kalkma ve yürütmeye 24-48 saatte başlanır. Yataktan kalkma, oturma, tuvalete oturma, merdiven çıkma gibi günlük aktiviteleri nasıl yapacağı konusunda eğitilir. Yeterli diz eklem hareketi elde edildikten, yürüme ve günlük aktiviteleri kısmen de olsa yapar hale geldikten sonra hasta taburcu edilmektedir. 
Evde yapacağı egzersizler ve uygulamalar hakkında bilgi verilir. 
Genellikle hastanın yaşına ve genel durumuna göre değişmekle birlikte 2-4 haftada bastonsuz yürüyebilir hale gelmektedir. Yeterli eklem hareketi elde edilemezse 2-3. haftalarda fizik tedavi programı önerilmektedir.
Ameliyat sonrası diz fleksiyonu (bükülmesi) normal bireylerden bir miktar daha az hale gelir. Ameliyattan önceki bükülme miktarından daha iyi olmakla birlikte, namaz kılmayı sandalyede, yemeği masada, tuvaletini oturmalı alafranga tuvalette yapmak durumundadır. Ameliyat öncesi yapamadıkları yere bağdaş kurup oturmayı, ameliyat sonrası da yapamazlar.  

 

Diz protezi güvenli bir uygulamamıdır ?

Yapılan çalışmalar, ve bizim uygulama sonuçlarımız; diz protezinin % 90 oranında başarılı ve güvenilir bir yöntem olduğunu göstermiştir. Uygun hasta seçimi, başarılı ameliyat tekniği ve ameliyat sonrası rehabilitasyonu ile hastanın yaşamı daha konforlu hale gelir. 

Günlük yürüyüşlerini yapar, merdiven inip çıkma sorunları yaşamaz. 
Hastalar ameliyat sonrası genellikle; ben bu ağrıları neden çekmişim, iyiki ameliyat oldum, hergün ilaç kullanmaktan kurtuldum gibi duygularla teşekkürlerini ifade ederler.