OKB zaman tüketen, sıkıntı yaratan ve ilişkileri etkileyen takıntılar ve tekrarlayan davranışlar olarak bilinen anksiyete bozukluğudur. Takıntılar, kişinin düşüncesine aşırı kaygı verici bir şekilde sızan istenmeyen düşünceler olurken takıntının oluşturduğu kaygıyı önlemek ve rahatlamak için kişi sürekli aynı davranışı ve zihinsel uğraşı yapma gereği duyar. Takıntılı düşünceler, görüntüler veya dürtüler insan zihninde birdenbire ve isteğiniz dışında meydana gelmektedir. İnsanlar, ciddi düzeyde rahatsızlık veren takıntıları olduğunda genellikle kaygı, iğrenme veya ‘’bir şeylerin yanlış gittiği’’ duygusuna kapılır.

OKB ile ilişkili en yaygın belirtiler el yıkama, temizlik davranışları ve kontrol etmedir. Örneğin; kir, mikrop veya bir hastalığın kendilerine ve sevdiklerine bulaşma olasılığına ilişkin takıntılara sahip kişiler aşırı derecede ellerini yıkar, uzun dakikalarca duş alır ve saatlerce evini temizlerler. OKB’li birçok kişi takıntılarını bastırmak ve kafalarından atmak için kendiyle mücadele halindedir. Hatta yarattığı hoş olmayan hisleri azaltmaya çalışmak için takıntıları tetikleyen durumlardan kaçınarak ya da zorlantı olarak adlandırdığımız ritüelleri gerçekleştirerek rahatlamaya çalışırlar. Takıntının üstesinden gelmenin kilit noktası bu durumun kontrol edilmesi gerektiği inancını yok etmektir. Herhangi istenmeyen bir düşünceyi, zihinsel görüntüyü ya da dürtüyü birkaç dakika bile olsa tam anlamıyla bastırmak neredeyse olanaksızdır. Kişiler, zihinlerini kontrol etmek için gösterdiği çabalarının sonucunda daha istenmeyen düşüncelerle daha fazla meşgul olmaya başlarlar.

Takıntıları olan kişilerle olmayan kişilerin arasındaki fark, takıntılı kişilerin istenmeyen zorlayıcı düşüncelerine daha fazla odaklanmaları, takıntılarını önemli olarak değerlendirmeleri ve korkunç sonuçlarla karşılaşacağına inanarak düşüncelerini kontrol etmeye çalışmalarıdır. Kendinizi çok fazla rahatsız hissetmemek için kaygılandığınız durumların üstüne gitmekten farkında olmadan kaçabilir ya da dikkatinizi farklı yöne çekebilirsiniz. Fakat takıntı üzerinde kontrol kazanmanın en iyi yöntemi kendini kasıtlı olarak ona maruz bırakmaktır. Kasıtlı olarak takıntıya tahammül etmek, takıntının önemini ve oluşturduğu korkunun ortadan kalkması ile sonuçlanan uzun bir yolculuktur. Başa çıkma stratejisi olarak kullanılan kaçınma davranışı kısa bir süreliğine rahatlama sağlayabilir fakat uzun vadede OKB’nizi canlı tutar. Kendinize ne kadar çok takıntılarınızla baş etme stratejiniz olmadan yüzleşme imkanı verirseniz, duygusal tepkileriniz hızlı bir şekilde azalacak ve düşünceleriniz dengeli hale gelecektir. Örneğin, bir gün evden ayrıldıktan sonra kapıyı kontrol etme dürtüsüne karşı koyabilir ya da kirli paraya dokunduktan sonra ellerinizi yıkamamayı deneyebilirsiniz.

 

Takıntılar birçok nedene, takıntının nerede ve ne zaman meydana geldiğine ve kişiyi nasıl hissettirdiğine bağlı olarak farklı düzeylerde strese neden olmaktadır. Orta düzeyde stres veren takıntılarınızdan gittikçe artan stres seviyenizi temsil eden durumları belirleyerek kendinize bir liste yapın. Bu listeyi yüzleşme merdiveni olarak adlandırıyoruz. İlk olarak merdivenin en alt basamağındaki durumlarla yüzleşmekle başlayarak sizde en fazla stres yaratan durumları temsil eden en üst basamağa kadar çıkıyorsunuz. Merdivenin her bir basamağında durarak sıkıntınıza odaklanmalı, takıntınızı uyaran davranışlarda bulunarak kendinizi maruz bırakmalı ve sıkıntı belirgin bir şekilde azalana kadar egzersizi tekrar tekrar yapmaya devam etmelisiniz. Aynı zamanda alıştırma yaparken stres yaşamaya hazır olmalısınız. Üstüne gitme alıştırmasında, zihninizde korku oluşturan durumların en korkunç sonuçlarına odaklanmaya çalışarak kaygının artmasına izin verin ve sonrasında kendiliğinden bu durumun azalmasını bekleyin. Şunu unutmamalısınız ki kaygı en sonunda geçer. Fakat herhangi bir anda yaşamınızı nasıl yöneteceğine izin vermeniz size bağlıdır. Bu süreçte OKB ile ilişkili nedenlerden dolayı herhangi bir şekildeki kaçınmaya karşı tetikte olmalısınız. OKB kuşku duyma hastalığı olarak adlandırılan ve kişiyi kıskacına almak isteyen bir hastalıktır. Yüzleşme çok çalışma ve cesaret gerektirir. Bu nedenle her yüzleşmeden sonra yanınızı saran sıkıntınızla savaşmayı denemeden kendinize ‘’bu zor bir şey ama eğer yaparsam oldukça işe yarayacak’’ veya ‘’bunu yapabilirim’’ gibi cümlelerle telkin verin. Başarılı bir yüzleşme yaptığınızda kendinizi ödüllendirmek isteyebilirsiniz.

OKB’ den kurtulmak uzun zaman alan zor bir iştir. Bu süreçte motivasyonunuzun düştüğünü fark ettiğinizde OKB olmadan iş ve özel hayatınızın, aile yaşantınızın ve kariyer planlarınızın nasıl farklı ve daha iyi olacağını ifade eden hatırlatıcı notlar hazırlayıp buzdolabı kapağına, banyo aynasına veya evinizin en dikkat çeken köşelerine asabilirsiniz. Size hemen güç verecek ve yolunuza devam etmenize yardımcı olacaktır. Başarılı bir tedaviden birkaç hafta ya da ay sonra yinelemeler ve nüksler ile karşılaşabilirsiniz. Bunlar iyileşmenizi destekleme ve öğrendiğiniz baş etme becerilerini daha da geliştirme fırsatıdır. İyileşme iniş çıkışların olacağı yaşam boyu süren bir süreçtir ve OKB’ nizi kontrol altına aldığınızda daha çok yükseliş yaşayabilirsiniz. Yaşadığınız zor zamanlardaki küçük zaferlerinizi taktir edin, kendinize saygı duyun ve kat ettiğiniz yol için sırtınızı sıvazlayın. Bu süreçte küçük iyileşmeler büyük kazanımlara dönüşecektir.